Driebergen

Een kwestie van lange adem

Ook in 2004 werd druk getekend aan plannen voor de infrastructuur rond NS-station Driebergen-Zeist, blijkt uit een artikel uit de Volkskrant van 2004. Een herdruk, voor het perspectief. 

Kwestie van Lange Adem

De 'gesplitste aansluiting' prijkt samen met het transferium bovenaan het prioriteitenlijstje van de gemeentes Driebergen en Zeist. Dat ze er komen lijdt geen twijfel, maar vergt wel een lange adem, zegt een voormalige spil van het project, Henk Dekker.

Ooit was station Driebergen een charmant station met naar verluidt de allerbeste koffie van Nederland. Tegenwoordig is het een rundown en overbelast stationnetje dat nauwelijks voldoet een eisen van comfort en veiligheid voor de 10.000 dagelijkse passagiers. De forens loopt rond het station regelrecht in een verkeersinfarct van gesloten spoorbomen, volle parkeerplaatsen, ronkende bussen, hordes fietsende scholieren en rijen stilstaande auto's, die een steenworp verder de A12 op en af proberen te komen. Dat de infrastructuur hier niet is toegerust op een bevolking van 100.000 inwoners, een economie met 50.000 arbeidsplaatsen en een concentratie van conferentieoorden, opleidingsinstituten en andersoortige instellingen, dat is pijnlijk duidelijk. En elke dag wordt het drukker.

Het was midden jaren negentig dat Verkeer en Waterstaat besloot dat de snelweg A12 breder en de trein naar Duitsland harder moest. Het spoor en de snelweg naar het oosten doorsnijden vrijwel parallel de Heuvelrug, dus vroeg de minister of de aanliggende gemeenten nog slimme ideeën hadden. Bunnik kwam met de G-variant, waarbij A12 en hogesnelheidslijn gebundeld om Bunnik heen gelegd werden. Maarn –in tweeën gehakt door de bundel infrastructuur- liet alles in een tunnelplan onder het dorp zakken. De Driebergse gemeenteraad bezag de visuele presentaties van de beide buurgemeenten in stille bewondering, terwijl de Zeister burgemeester Boekhoven tijdens een ambtenarenberaad de vuist met enige nadruk op tafel liet vallen en sprak: ''Waarom hebben wij hier niet van zulke plannen.''

Het is vooral de merkwaardige ligging –op de gemeentegrens- dat Driebergen en Zeist lange tijd verlamd naar de schetsen en naar elkaar bleven kijken. Driebergen –eigenaar van het leeuwendeel van de grond- ontbeerde de capaciteit voor grote plannen. Zeist –eigenaar van slechts een hoekje van het gebied- had het geld en de ambtenaren wel, maar miste de zeggenschap. Maar sinds het verzoek van de minister en de rappe antwoorden van de buurgemeenten is het beeld rigoureus veranderd: terwijl de mooie plannen van Bunnik en Maarn de prullenbak in verdwenen, sloegen Driebergen en Zeist de handen vastberaden ineen. Het kostte nog wat jaren, maar sinds 2002 ligt het plan voor de gesplitste aansluiting op de tafels van alle overheden: de op- en afritten richting Randstad moeten een tweehonderd meter opschuiven naar het westen, om aan te sluiten op een nieuwe parallelweg achterlangs het station. Zo zou een duurzaam en toekomstvast einde moeten komen aan de verkeerschaos rond de bestaande dubbele aansluiting.

Het ontwerp komt van een gezamenlijke projectgroep van Drieberger en Zeister ambtenaren die zich drie jaar lang opsloten in een klein kantoortje naast het Zeister gemeentehuis om zich bijna voltijds aan het project te wijden. Ze telden huidige en berekenden toekomstige verkeersbewegingen en treinpassagiers. Ze overlegden met rijksambtenaren, met klankbordgroepen, met de eigen bestuurders. Henk Dekker –hoofd stedebouw bij de gemeente Zeist- voerde de projectgroep aan: ''We kregen van Rijkswaterstaat een pakket met meer dan honderd mogelijke varianten. Die hebben we teruggebracht tot zes realistische oplossingen. Na dat rapport werden we voor vol aangezien: Rijkswaterstaat wilde samen tot een gemeenschappelijke oplossing komen.''

Niet dat het altijd even makkelijk ging. De gemeenteraden mopperden elk jaar weer over de hoge kosten van de projectgroep. Dekker: ''Koudwatervrees. Al is het twee of drie miljoen, op een uiteindelijk investering van een miljard is dat een zandkorreltje.'' Ook Rijkswaterstaat toonde zich nukkig: ''Er was een vergadering dat ik na afloop met mijn kompaan naar de auto liep. De mensen van RWS hadden onze oplossing afgewezen. Hij in paniek. Ik zeg: ze hebben gezegd nee, maar ze hebben geen van onze argumenten kunnen weerleggen. Dit is een psychologische fase, ze zijn gewend te bepalen wat er gebeurt. Aan onze oplossing moeten ze even wennen.'' Mooi was ook het bezoek van toenmalig minister Netelenbos, vertelt Dekker: ''Ze kwam uit Bunnik met het gevoel daar gegijzeld te zijn geweest. We hebben haar rustig ontvangen en van Driebergen naar Zeist gereden, door het vastgelopen verkeer. Vlak daarvoor hadden we een mooie folder laten drukken. Dat werkte, per kerende post kregen we een hartelijke brief met een halve toezegging van de minister.''

Toch is die halve toezegging nooit een hele toezegging geworden. Sterker nog, de sympathie vanuit Den Haag voor de gesplitste aansluiting is alleen maar dunner geworden. In de tekeningen van RWS wordt steevast voorbij gegaan aan de wensen van de gemeenten Driebergen en Zeist. Dekker -inmiddels ambtenaar in ruste- is niettemin zeker dat zijn voorbereidende werk zal worden voltooid. ''De minister en RWS zeggen dat de procedures rond de gesplitste aansluiting de verbreding van de A12 vertragen. Dan zeg ik, als de gemeenten in contraire gaan, dan levert dat ook vertraging op. Wat je moet doen is telkens weer de argumenten noemen. En elke keer weer wapperen met die brief van Netelenbos.'' Dekker heeft ook wat voorzichtige kritiek op zijn voormalige werkgevers. ''De gemeenten zijn nog steeds niet begonnen met de bestemmingswijziging voor de gesplitste aansluiting. Als dat eerder was gebeurd, was je zaak sterker geweest.'' Toch is Dekker zeker van de uitkomst: ''Het geld is er, het draagvlak is er. De tijd is er ook. Het gaat om een investering voor 50 jaar. Dat moet je niet op een jaar kijken. Dat is geen wishful thinking, dat is realisme. Binnen drie jaar beginnen ze.''

Het nieuwe station, dat is verdere toekomstmuziek: ''Dat de Hogesnelheidslijn een vorm van euforisch toekomstdenken was, hadden we al snel in de gaten. Daar hoefde je geen waarzegger voor te zijn, want er was geen geld en er waren geen reizigers voor.'' Wat Dekker wel ziet verschijnen is een verhoogd station, zodat het verkeer niet meer de helft van de tijd voor gesloten spoorbomen staat te wachten. ''De weg kan niet omlaag, dan wordt het grondwater afgesneden, gaan alle bomen in een straal van zevenhonderd meter dood en hebben we geen landgoederen meer. Dus moet het spoor omhoog.'' Onzin, zegt Dekker, is het gepraat over een strijd tussen de gemeenten Driebergen en Zeist over de plaats –lees zeggenschap en inkomsten- van het toekomstige station. Dat station komt gewoon op de plek waar het nu ligt, alleen breder en op de hoogte waar nu de bovenleiding hangt. Daaronder een halfopen busstation en een parkeerruimte met aan weerszijden woon- en kantoorruimte. ''Transferium moet je het niet noemen, gewoon overstappunt. In 2015 ongeveer, schat ik.''

Kader 1 (bij kaartje): Gesplitste aansluiting is plan 'zonder status'.

Afgelopen week heeft Rijkwaterstaat het definitieve Ontwerpwegaanpassingsbesluit (Owab) A12 'ter visie' (inspraak) gelegd. Voornaamste doel is een einde maken aan de files middels verbreding van de A12. Om te voorkomen dat slepende procedures hierin vertraging veroorzaken heeft Den Haag de Spoedwet in het leven geroepen. Met de Spoedwet in handen kan het Rijk de gemeenten buiten spel zetten als die niet opschieten met het verstrekken van de benodigde vergunningen. In het Owab gaat RWS uit van de verbreding van bestaande op- en afritten bij Driebergen. In dat geval moet ook de onderliggende weg –de provinciale N225- over een lengte van 250 meter aan weerszijden van het viaduct verdubbeld worden. Dat zou het monumentale beeld van de Stichtse Lustwarande (de oude buitenplaatsen en landgoederen aan weerszijden van de weg) te zeer geweld aandoen, vinden de gemeenten, daarin gesteund door de Provincie en het Bestuur Regio Utrecht (BRU). Hun voorkeur –want eleganter en toekomstvaster- is de gesplitste aansluiting en een nieuwe parallelweg achterlangs naar het station (zie kaart). De gemeenten Driebergen en Zeist, de Provincie en de BRU hebben beloofd de meerkosten van 25 miljoen zelf op te hoesten. Op dit moment wordt op hoog niveau gelobbied om die gesplitste aansluiting er alsnog door te krijgen. De gemeenten vinden dat ze aan het lijntje zijn gehouden. Ze dreigen de minister bovendien met een claim voor de tot nog toe gemaakte kosten, mocht die wederom voorbijgaan aan hun wensen. De minister komt eind mei nog op bezoek in Driebergen, maar volgens Rijkswaterstaat zit er weinig beweging in het standpunt dat de voortgang van de filebestrijding niet in gevaar mag komen door procedurele vertraging. ''De variant van de regio is nog een plan zonder status. We kunnen er op dit moment dus niets mee,'' zegt Ronald Schoofs, RWS-projectleider A12. ''Ik denk dat de gemeenten hoopten dat wij hun plan zouden meenemen in het Owab. Achteraf was het misschien beter geweest als ze hun variant zelf eerder in procedure hadden genomen. Dan hadden we er nu op kunnen anticiperen.'' Volgens Schoofs is bovendien het draagvlak nog niet aangetoond. Milieugroepen en bewonersgroepen rond de nieuwe parallelweg zijn sterk gekant tegen een gesplitste aansluiting, met alle procedurele gevolgen. Eind augustus hakt de minister de knoop door, hoewel: ''Iedereen kan dan nog naar de Raad van State,'' aldus Schoofs.

Kader 2(bij oude foto):

kop:Perronverlenging positief voor fietsers en spitsreizigers Rotterdam

In de toekomst moet het station transformeren tot een transferium, een regionaal knooppunt van sneltrein en lightrail. Vooralsnog is alleen sprake van een perronverlenging, waardoor ook langere treinen kunnen stoppen. Dat heeft vooral positieve gevolgen voor de spitsreizigers van en naar Rotterdam, die nu nog in Utrecht moeten overstappen. Na de perronverlenging –de werkzaamheden duren tot eind van het jaar- zal de spitstrein net als buiten de spits bestaan uit een gedeelte naar Den Haag en een gedeelte naar Rotterdam. Naast de nieuwe perrons komen nieuwe fietsrekken voor 500 fietsen, als onderdeel van een algemene 'kwaliteitsimpuls' van €100.000 door de gemeente Driebergen. Voor uitbreiding van de overvolle autoparkeerplaatsen is de komende tien jaar geen plaats.

Artikel is gedateerd op 1 mei 2004. Een van de huidige verslaggevers van Hillridge schreef dit stuk voor de Volkskrant, dat destijds een regionaal katern probeerde te lanceren. Illustraties zijin helaas niet bewaard gebleven.