Voor Standplaats Driebergen sprak bruggenbouwer Jan Boekgaarden onderstaande column uit. Later te beluisteren via de webcast van Standplaats Driebergen, nu vast te lezen op Nieuwspost Heuvelrug.
Consentdemocratie
'Democratie is het systeem waarbij die personen die het minst verstand hebben van een onderwerp de beslissingen nemen'. Een prikkelende constatering van een hoogleraar bestuurskunde in Nieuwsuur. Besluitvorming, maar juist niet door de deskundigen, dat klinkt raar?
Geldt dat ook in de gemeente? Ja durf ik te stellen. Want hoe goed een wethouder ook is, of hoe goed het raadslid zich voorbereidt, hij of zij heeft altijd een 1-0 achterstand ten opzichte van de ambtenaar of burger, die zich met hart en ziel op dat ene onderwerp gestort hebben. De ambtenaar zit tijdens de besluitvorming aan de zijlijn, de tribune. Daar kan hij als deskundige enkel toehoren, en soms nog net de wethouder voor uitglijders behoeden. Ook aan die zijlijn, staan de andere deskundigen, de betrokkenen. Burgers, en ook organisaties die nog wanhopig inspreken. Vergeefs.
Gek eigenlijk, dat we leken laten beslissen en de deskundigen aan de zijlijn zetten. Duur en tijdrovend als er weer tot de Raad van State geprocedeerd moet worden. Ergerlijk, die negatieve recensies in de krant. Frustrerend voor het raadslid dat al zijn vrije tijd offert. Frustrerend voor de wethouder die zich het vuur uit de sloffen loopt en frustrerend voor de ambtenaar die opgezadeld zit met een onuitvoerbaar besluit. Wonderlijk. Heel, heel veel elan en energie en toch heerst na afloop bij iedereen frustratie. Formeel klopt het besluit (zoals b.v. bij het nieuwe gemeentehuis), maar iedereen voelt zich miskend en onbegrepen. En dat zijn ze ook allemaal.
Het probleem wordt niet opgelost door een wethouder weg te sturen of op een andere partij te stemmen. Wel moet de wijze van besluitvorming weer gaan aansluiten bij de huidige maatschappij. De maatschappij is complexer, sneller, en heeft veel meer overlappingen dan zeg 100 of 25 jaar geleden. Het is onmogelijk alles nog te overzien en te voorzien. Daarnaast accepteert de burger ook niet meer klakkeloos de mening van de pastoor en zelfs niet van een raadslid. Dat de besluitvorming anders moet, constateert ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in zijn rapport 'Vertrouwen in burgers'.
Vertrouw de burger, en betrek deze actief. Laat vraagstukken oplossen door co-creatie en het uitwisselen van de argumenten van alle betrokkenen en deskundigen. Daarbij is naar mijn stellige mening een meerderheid vinden niet genoeg. Dat leidt tot polarisatie, tot macht verzamelen en extreme uitvergrotingen, terwijl de gemeenschappelijke zorgpunten worden weg gedebatteerd. De essentie is dat je ook echt luistert naar de bezwaren, en probeert die te minimaliseren. Dan voelen mensen zich gehoord. Dan krijgt men begrip voor de keuze, ook al heeft het niet hun voorkeur. En dan, niet onbelangrijk, krijgen we besluiten die ook snel en goed uitgevoerd kunnen worden. Dit noemen we ook wel: consentdemocratie. Idealistisch? Nee, want thuis houdt u als vanzelfsprekend rekening met de bezwaren van uw gezinsleden, ook al is het er maar één.
Consentdemocratie zorgt ervoor dat de beslissingen mede door de deskundigen worden genomen. Het doet recht aan de mening van de burger en aan de uitvoerbaarheid. En het geeft tevens de gemeenteraadsleden, wethouders en de ambtenaren weer de veiligheid, het gezag en het werkplezier die ze nu ontberen.
Column Jan Broekgaarden, uitgesproken voor Webradio Standplaats Driebergen, 2 februari 2013.
