De ambtenaar van de gemeente Utrechtse heuvelrug is een ontevreden werknemer, zo blijkt uit een recent medewerkerstevredenheidsonderzoek. Erger nog, de ambtenaar is kwaad.
Verrast, zei gemeentesceretaris Van der Steen te zijn, dat het toch nog dieper zit dan verwacht, de ontevredenheid van haar ambtenaren. Die gaven de organisatie waarvan Van der Steen als gemeentesecretaris de facto directeur is bij een recente enquete een 6,4. Dat is ruim onder het gemiddelde van soortgelijke fusiegemeenten: 7. En ook ruim onder het cijfer van de vorige enquete, alweer een 7. De respons was wel goed: 81% van de ruim driehonderd ambtenaren had de enquete ingevuld, omhoog van 63% in 2009.
En er waren ook positieve, hoopvolle punten, vertelde de gemeentesecretaris de gemeenteraad afgelopen week zuchtend. 'Ze vinden hun werk leuk en zinvol. Ze zijn op de hoogte van ontwikkelingen binnen het apparaat, en de werkdruk is beter, prima zelfs'. Daarna kwam het rijtje klachten; de efficienctie van de organisatie, slechte softwarepaketten, slechte samenwerking, slechte communicatie. Een verder dalend vertrouwen in management En vervolgens het rijtje kernklachten, namelijk op het gebied van waardering en beloning.
Zo heeft de gemeente zich tot groene gemeente uitgeroepen, met als gevolg een forse daling van de reiskostenvergoeding. Medewerkers die soms honderden euros aan reiskosten ontvingen, moesten terug naar een OV-vergoeding van maximaal €97. 'Dat wordt maandelijks in de portemonnee gevoeld, 'aldus Van der Steen. Sommige medewerkers moesten de telefoon van de zaak inleveren. Terwijl veel ambtenaren de salariering op de Heuvelrug toch al als matigjes beleven. Onterecht, aldus Van der Steen. 'Die perceptie klopt niet, onze salarissen zijn echt vergelijkbaar met die van andere gemeenten.'
Kwaad zijn de ambtenaren al helemaal over het gebrek aan waardering en bescherming. Volgens Van der Steen hebben haar ambtenaren het gevoel dat zij en haar afdelingshoofden hen in de steek hebben gelaten bij de laatste bezuinigingsronde, de zogenaamde kerntakendiscussie, waarbij 10% van de arbeidsplaatsen moest sneuvelen. 'Ze zijn kwaad dat we niet voor hen zijn opgekomen. Erger nog: dat we de voorstellen om op het aantal ambtenaren te snoeien zelf hebben voorgesteld. Waarom hebben jullie dat gedaan, zeggen ze. Het raakt hen diep. Mensen zijn gewoon kwaad. En met die kwaadheid hebben ze de enquete ingevuld.'
De ontevredenheid blijkt ook uit het ziekteverzuim, dat een nieuw hoogtepunt van 7,39% heeft bereikt, omhoog van 5,26% in 2010 en 5,73% in 2011. Er zijn 51 gevallen die behoren tot de categorie frequent verzuim, waarbij je of vaker dan driemaal wat langer ziek bent, of langdurig afwezig bent wegens ziekte. Tussen de afdelingen bestaan grote verschillen. Op de afdeling vergunning en handhaving is het ziekteverzuim 28%, met name door enkele langdurig zieken. Terwijl de afdeling ruimtelijke ordening juist een laag ziekteverzuim (3,1%) heeft.
Uiteindelijk komt de ellende binnen de organisatie door dingen van buiten: de marktomstandigheden die de bezuinigingen verordoneren, en de manier van doen van de werkgever: de gemeenteraad, liet Van der Steen voorzichtig doorklinken in haar toelichting op de cijfers. 'Ze voelen geen waardering, en begrijpen veel besluiten van de gemeenteraad niet. Ze zeggen: er worden dingen over ons gezegd, en daar staan jullie niet tussen.'
De gemeenteraad ontving de cijfers en toelichting eerst gelaten, zei vervolgens geschokt te zijn, om het balletje uiteindelijk weer terug te kaatsen. 'Het zijn cijfers waar ik niet mee thuis zou willen komen. Het is ronduit dramatisch. Hoe kan het dat ze nog zoveel verder naar beneden zijn gegaan,' vroeg CDA-raadslid Veldhuizen zich af. D66-raadslid Prakke: 'Ik schrik van deze cijfers. De diepere oorzaak krijgen we kennelijk niet boven water. Hoe kunnen we het vertrouwen hebben dat het over weer twee jaar beter gaat?' CU-commissielid Van Wijnen: 'Er is kennelijk een groot deel van de ambtenbaren dat niet met plezier naar het werk gaat. Liggen alle oorzaken extern? Tenminste, dat is wat ik een beetje uit uw analyse opmaak.'
Volgens Van der Steen valt een groot deel van de klachten in de categorie 'jammer, maar helaas'. Geld, reiskosten, ontslagen, reorganisaties, het gaat gewoon door. 'Het nieuwe werken gaan we gewoon invoeren, al zullen we het begeleiden. Met de bus moeten ze, we zijn tenslotten een groene gemeente. En natuurlijk is het lastig werken in een politieke organisatie, maar dat is wel realiteit, dus aanvaardt dat.'
Klachten en problemen uit de andere categorien zijn intussen al opgepakt, door groepjes ambtenaren die werken op de slim@work manier. En er is een nieuwe Arbodienst in de arm genomen die gaat kijken naar het lange verzuim, een van de hoofdoorzaken van de slechte cijfers. Van der Steen: 'We zetten alle middelen in om dat naar benden te krijgen.' En verder is de werksfeer zeker niet verstikkend, zoals een raadslid de cijfers interpreteerde. 'Ik hoop dat u ook ziet hoeveel enthousiasme er is in de organisatie.'
UPDATE: Vandaag (12feb) deed de gemeente de aanbesteding voor een nieuwe Arbodienst de deur uit. Die is dus nog niet in de arm genomen, zoals hierboven kennelijk abusievelijk is begrepen.