Ingezonden

Middeleeuwse ontginningen op de kaart

Middeleeuwse ontginningen op de kaart

(geplukt van website gemeente Utrechtse heuvelrug)

Het gebied van de Utrechtse Heuvelrug kent een bijzondere ontginningsgeschiedenis. Dat kun je goed zien als je een luchtfoto bekijkt. In het noorden – aan de rand van de Gelderse Vallei bij Maarn en Maarsbergen – is een grillige structuur te zien van lapjes grond in verschillende vormen en maten. Het gebied ten zuiden van de heuvelrug is juist ingedeeld in lange rijen van rechte stroken weiland: het Langbroekerweteringgebied.

Kampenlandschap

Het landschap nabij Maarn en Maarsbergen wordt wel aangeduid als kampenlandschap. Dit gebied was lange tijd vochtig terrein met dichte bossen, waar nauwelijks mensen woonden. In de elfde en twaalfde eeuw werden individuele akkers aangelegd op de hogere delen in het landschap, die kampen worden genoemd. Bij de akker werd tegen de helling van de verhoging de boerderij met het erf gebouwd. De omringende, lagere gronden werden gebruikt als wei- en hooiland. Ze werden later ontgonnen in smalle stroken.

Cope

De ontginning van het Langbroekerweteringgebied moet een megaproject geweest zijn, met als grote projectontwikkelaar de bisschop Godebald. Als geestelijk en wereldlijk leider van Utrecht en omstreken wilde hij zijn macht verder uitbreiden. Vanaf 1122 gaf hij de grond in smalle stroken van 110 bij 1250 meter uit aan zogeheten kolonisten, die de grond gingen ontginnen. Door het graven van kaarsrechte sloten langs de percelen werd het water uit de grond onttrokken. Dat werd vervolgens afgevoerd via speciaal gegraven weteringen, zoals de Langbroekerwetering. Dit type ontginningen staat bekend als 'cope', genoemd naar het cope-contract dat ten grondslag lag aan de uitgifte van zo’n perceel.

De ontginningsstructuren in onze gemeente en hun geschiedenis zijn nu op Heuvelrug op de kaart te vinden. Bezoek Heuvelrug op de kaart ook met je smartphone of tablet!

Ga snel naar: