Doorn

Stomerijgif al meer dan decennium in beeld

Al in 1998 kreeg de grond onder de Doornse stomerij de titel ernstig verontreinigd, zegt de buurman. De vraag anno 2014 is waarom er nooit iets met die informatie gedaan is.

Voor buurman Timo Smit van de Doornse stomerij Van Boordt was vorige maand de maat vol. Nadat binnenshuis opnieuw te hoge waardes PER in de lucht waren gemeten verliet hij met vrouw en kinderen zijn huis. PER is jargon voor tetrachloorethyleen, een chemisch mengsel dat stomerijen gebruiken om textiel te ontvetten. Veel kennis over de nadelen van PER is er niet; het ruikt zoetig scherp, weten de deskundigen, en te hoge concentraties kunnen slaan op de luchtwegen.

Ziek is Smit niet, ook vrouw en kinderen maken het fysiek goed, al is het gezin wat uit het lood geslagen. Maar fijn is anders, als je hoort dat in het huis dat je al tien jaar bewoont tienmaal teveel PER in de lucht zit. Hoelang al, hoe erg en hoezo, daar komt Smit maar niet achter. Antwoorden krijgt hij niet, ook voor de mannen die meten en analyseren zijn de PER-waardes een raadsel. 'Dat maakt mij nog nerveuzer: een expert die waardes meet die hij niet kan verklaren.'

Vanuit zijn tijdelijk onderkomen ergens in buurdorp Driebergen is Smit daarom maar zelf op zoek gegaan naar cijfers, oorzaken, sporen, gevolgen, verbanden en dwarsverbanden. Van het provinciale Bodemloket ontving Smit deze week een kopie van een verontrustend document uit 2004, waarin afspraken tussen provincie en stomerij zijn vastgelegd. 'Een overeenkomst over wie welke post betaalt, voor onderzoek en sanering van de sterk verontreinigde grond, of nee, ernstig verontreinigde grond, dat staat er.'

Het document verwijst naar rapporten van TNO uit '88, '98 en '99, waaruit die vervuiling zou zijn gebleken. Smit heeft die TNO-rapporten nu ook opgevraagd, hij wil met eigen ogen zien welke cijfers er in staan. Nu hij weet dat de provincie de vervuiling al lang geleden ernstig noemde kan hij ook de opmerking van buurman Van Boordt beter plaaatsen, tegen de crew van Hart van Nederland vorige week. 'Hij zei: iedereen wijst wel naar mij, maar ze moeten naar de provincie kijken, want die weet er al zestien jaar van. Ik dacht eerst: waar heeft die man het over. Nu snap ik het.'

Dat ook zijn contact bij de provincie -in deze zaak het bevoegd gezag- het document niet zegt te kennen maakt Smit er niet geruster op. 'Hij zei: weet je; dat document ken ik niet. Nou, dat geeft vertrouwen.' Integendeel, hoe meer je er in duikt, hoe smeriger het ruikt, heeft Smit zo langzamerhand wel gemerkt. 'Dat bedoel ik zowel letterlijk als figuurlijk.'

'Los van onze situatie, die is dikke shit, maar los daarvan kun je vaststellen dat er vijftien jaar geleden iets niet is opgeruimd en dat daardoor alleen verder is uitgewaaierd in de grond. En dat die nu voor een paar miljoen euros gemeenschapsgeld moet worden schoongemaakt. Dat had veel eerder gemoeten natuurlijk,' aldus Smit, die eigenlijk twijfelt aan het verhaal dat de vervuiling stamt van voor 1987, het jaar waarin de overheid strengere voorwaarden stelde bij het gebruik van PER door stomerijen.

'Dat het in '87 is gestopt wordt gezegd in het licht van aansprakelijkheid. Niet dat ik het idee heb dat het vandaag nog doorgaat, maar we zitten wel met een groot gat tussen '87 en nu. Ik heb daar serieuze twijfels over, bijvoorbeeld als ik kijk naar de gemeten verontreiniging in het oppervlak. Die zit nog redelijk hoog. En als ik zie dat de waardes in de afgelopen twee jaar tien maal over de kop gingen. Dan gaat niemand mij vertellen dat het uit de jaren '70 of '80 stamt.'

Graag zou Smit 'wat gevoel' krijgen bij manier waarop de verontreiniging tot stand is gekomen. 'Iedereen knoeide vroeger wel eens wat motorolie, terwijl we wisten: dat is niet goed. Als nu blijkt dat het hier om een paar tientallen liters gaat zeg ik: nouja. Maar als dat er honderden zijn, dan zou ik dat toch wel willen weten. Dan noem ik het moedwillige verontreiniging.'

Een soort van excuus heeft Smit al gekregen van gezagdsdragers die zijn vlucht in eerste instantie onnodig of prematuur noemden. Ook krijgt hij nu een tegemoetkoming voor zijn extra huisvestingslasten. Vaak rijdt Smit nog even naar Doorn, om de situatie rond zijn huis in ogenschouw te nemen. Daar graven de mensen van waterleidingmaatschappij Vitens nu naar leidingen die vervangen moeten worden. 'Ik wil daar scherp in zijn. Ook voor die mensen zelf, al neem ik aan dat ze een protocol hebben voor het graven in verontreinigde grond. Plus dat ik niet wil dat er bewijslast wegraakt, of weggemoffeld wordt. Die bewijslast kan ik nog nodig hebben.'

NB De gemeente Heuvelrug zegt geen documenten te kennen waarin eerder over verontreiniging is gsproken. 'We gaan dat uitzoeken,' aldus een voorlichter. De provincie heeft vandaag desgevraagd nog reactie kunnen geven. Morgen wel de reactie van stomerij-eigenaar Van Boordt.

Lees ook:
Lucht buurwoningen stomerij nog steeds te vies
Stomerij Van Boordt: Wij lozen helemaal niks

Onrust over stomerijgif neemt nog niet af
Stomerijgif 'dampt' nu ook uit naar drinkwater
Ook tweede buurman ontvlucht gifdampen
Buurman ontvlucht vuile stomerijbodem
Wasserijgif: Afgraven, injecteren, filteren
Gif onder stomerijen Doorn en Driebergen