Heuvelrug

Doornse stomerij: Buren uitgekocht, strafvervolging door OM, gif in de vijver van Huis Doorn;full

De gemeente Utrechtse heuvelrug koopt de twee buurhuizen van de Doornse stomerij Van Boordt toch uit, met geld van de provincie Utrecht. Vanwege vermoedens van giflozing zal het Openbaar Ministerie de sanering van de giflocatie overzien, een traject van strafvervolging is al ingesteld. In het water van de vijver van Huis Doorn is het gif PER ook aangetroffen.

De gemeente Heuvelrug koopt de twee buurhuizen van de Doornse stomerij op, met geld van de Provincie Utrecht. Dat is donderdagavond unaniem besloten door de Provinciale Staten, als handreiking naar de buren van de stomerij. ‘Weliswaar onverplicht, dat het niet leidt tot een heel trits aankopen,’ aldus gedeputeerde De Vries. ‘De provincie betaalt, en wij worden juridisch eigenaar,’ aldus wethouder Nijhof van de Utrechtse Heuvelrug. ‘Dat is wat de mensen ook wilden.’

 

De huizen zijn feitelijk onbewoond, sinds in augustus de verontreiniging serieuzer bleek dan brancheorganisatie Bosatex lange tijd rapporteerde. Waardes van het door de stomerij gemorste danwel geloosde schoonmaakmiddel PER in zowel drinkwater als binnenlucht overstegen de toegestane waardes tot tweeduizend maal. De twee gezinnen ontvluchtten daarop hun huizen, volgens de mileudienst en GGD onnodig. Later werden die woorden ingeslikt en trok de gemeente Heuvelrug de beurs voor vervangende woonruimte.

De aankoop van de huizen moet ook de sanering van de grond onder stomerij en buurhuizen vergemakkelijken. Die sanering wordt nog wel uitgevoerd onder auspicien van brancheorganisatie Bosatex, maar zal worden gemonitord door het concurrerende bureau BK, dat in een second opinion van de bodemonderzoeken veronderstelt dat de verontreiniging niet in het verleden en per ongeluk is geschied, maar voortkomt uit recente, moedwillige lozingen van afgewerkte PER.

Nieuw is dat ook het Openbaar Ministerie aanwezig zal zijn bij die sanering. Volgens gedeputeerde De Vries is het OM inmiddels met een strafrechterlijk vooronderzoek begonnen en zal het OM ook toezicht houden als de sanering volgend voorjaar begint. ‘Want hoe kan het dat de vervuiling tot deze waardes heeft geleid. Dat is onverwacht. Dus is het niet zo gek om toch het OM in te schakelen,’ aldus De Vries, die de verhalen over lozing vooralsnog ‘speculatie’ noemt.

Dat er geloosd zou zijn in recente jaren is ook de hypothese van buurman Smit, een hypothese die sinds afgelopen maand geschraagd wordt door onderzoeksbureau BK. Smit heeft van de lozing aangifte gedaan bij de politie, maar die weigerde de aangifte op te nemen. Met het inschakelen van het OM wordt dus alsnog het strafrecht betreden, maar de Heuvelrugse wethouder Nijhof is daarvan nog niet op de hoogte. ‘Dat hoor ik voor het eerst. Maar als de gedeputeerde dat zegt, dan zal dat wel. Het is hun verantwoordelijkheid.’

Het voortdurend verschuiven van de verantwoordelijkheid voor de verontreiniging door diverse overheden heeft bij omwonenden tot veel wantrouwen geleid. Statenlid Derksen (PVV), die de zaak de laatste maanden meerdere malen aanhangig maakte, diende donderdag daarom ook een motie van wantrouwen in tegen de hoogst verantwoordelijke bij de provincie: gedeputeerde De Vries. Die motie haalde het niet, alleen SGP’ er Van Wikselaar steunde die motie.

De Provinciale Staten vergaderden de laatste maanden vele uren over de zaak,  verspreid over meerdere zittingen. Volgens gedeputeerde De Vries heeft de gifzaak de laatste weken  50% van zijn tijd in beslag genomen. De meeste partijen steunden de gedeputeerde in zijn aanpak, zij het met de nodige reserves. Volgens D66 heeft de provincie tien jaar op zijn handen gezeten, het CDA noemde de kwestie ‘een complexe klucht’, volgens SGP’er Van Wikselaar betreft het een ingewikkelde puzzel waar dagelijks nieuwe feiten aan worden toegevoegd.

Zo’n nieuw feit -naar boven gekomen via een WOB-verzoek van buurman Smit- is een niet kloppende boekhouding van het gewraakte reiniginsgmiddel PER, door stomerijen gebruikt om textiel te ontvetten. Volgens onderzoeksbureau BK zou de PER-boekhouding van de stomerij niet kloppen, en zouden honderden kilo’s PER niet traceerbaar zijn. Volgens de Utrechtse milieudienst ODRU echter klopt de boekhouding bij nader inzien wel.

Nieuw is ook dat PER is aangetroffen in het water van de vijver van Huis Doorn, hemelsbreed vele honderden meters benedenstrooms van de stomerij. Dat de pluim van de vervuiling via grondwaterstromen ver strekt was al eerder aangetoond, maar dat de vervuiling bij Huis Doorn ook weer aan de oppervlakte komt was onbekend. ‘Dat is nieuw voor mij, ‘ zegt ook de Heuvelrugse milieuwethouder Nijhof.

Nijhof zegt verder verrast te zijn door verwijten dat de gemeente laks zou reageren op de verontreiniging. Gedeputeerde De Vries zou er bij de wethouder tevergeefs op hebben aangedrongen de bedrijfsvoering van de stomerij tijdelijk stil te leggen, totdat er zekerheid bestaat over de bron. Volgens Nijhof heeft dat geen zin, omdat er geen juridische grond bestaat voor de stopzetting.’We hebben niet het wettelijk kader om dat te doen. En er bestaat vooralsnog geen aanleiding toe. Ik kan me de emotie goed voorstellen, ik woon ook om de hoek van een vuurwerkopslagplaats en ben daar niet zo blij mee. Maar er is een vergunning voor.’

De stomerijzaak heeft de gemeente inmiddels wel een kleine €60.000 gekost, aan onderzoeken en personele inzet. Die inzet betrof met name het overleg met de direct omwonenden. Dat er naar de overige inwoners van de gemeente niet actief is gecommuniceerd is een bewuste keuze, zegt Nijhof. ‘We zijn bezig dit met de mensen te regelen. Het helpt het proces niet om dat heel erg open te doen, om in het openbaar erover te tetteren. Op het moment dat iets juridisch wordt, verandert bovendien de dynamiek van de communicatie. Dan gaat de onbevangenheid er van af en moet je overleggen met de jurist welke weg te volgen.’

Gedeputeerde De Vries zegde de Staten afgelopen donderdag toe ook de landelijke overheid te informeren over de manier waarop hij heeft moeten ’trekken en leuren’  om dingen voor elkaar te krijgen rond de gifkwestie, die in allerlei gradaties rond stomerijen in heel Nederland speelt. In alle zaken is brancheorganisatie Bosatex betrokken, De Vries wil daarom ook een ‘ernstig gesprek’ met de directeur van Bosatex. ‘Het is een groot probleem dat ze gegevens niet met ons hebben gedeeld, daarover moet doorgepraat worden. ‘

De sanering rond de Doornse stomerij gaat miljoenen kosten, deels op te brengen door de provincie Utrecht. Dat de gemeenschap en niet de vervuiler daar nu voor gaat betalen zint De Vries niet. ‘Op deze manier kun je het bedrijfsleven echt niet ontslaan van verantwoordelijkheid.’ 

Maar volgens PVV’er Derksen heeft de provincie veel te lang gewacht met actie ondernemen. ‘U zegt: Doorn heeft altijd op een lijst spoedlocaties gestaan,maa daar hebben deze mensen niet zoveel aan gehad, want u heeft niets gedaan, de overheid heeft niets gedaan. Niets aan een niet kloppende boekhouding, niets aan een lekkend riool. En nu gaat de beerput open. Het duidt er op dat de overheid niet in control is.’