Zes weken zeggen drie Utrechtse rechters nog nodig te hebben voor een besluit over het Hek van Willems, waarmee landgoedeigenaar Maik Willems tweëenhalf jaar geleden besloot een populair wandelpad te blokkeren.
Centrale vraag daarbij is of de landweg -deels in bezit van Willems- openbaar is of niet. De getuigenverklaringen hierover spreken elkaar tegen. ‘Dat de gemeente in feite zegt: u liegt, dat vind ik naar.’
Eind 2011 al blokkeerde landgoedeigenaar Maik Willems de landweg om zijn Buitenplaats Dennenburg met een veehek. Destijds zei Willems (74) dat te doen om de kwetsbare natuur te beschermen. ‘Het moest maar eens afgelopen zijn, de natuur krijgt teveel voor zijn kiezen.’
Willems veehek uit 2011 blokkeerde de doorgang voor auto’s, maar nadat een buurman op eigen grond een bypass naast het veehek plaatste, konden wandelaars en fietsers het populaire landweggetje gewoon blijven gebruiken.
Daar kwam ruim tien jaar later een plotseling einde aan toen Willems twee hoge hekken liet plaatsten, door zijn buur- en tuinman Gerald Wijnen. De hekken maakten een fysieke doorgang niet langer mogelijk en blokkeerden voor veel Driebergenaren ook de directe toegang tot een populair klompenpad, door het achtergelegen Langbroekerweteringgebied.
Volgens Willems was hij hiertoe genoodzaakt, vanwege criminaliteit en vandalisme rond zijn landgoed. Zijn oranjerie zou zijn belaagd en met name op het rustieke Kloosterlaantje naast zijn landgoed zouden regelmatig drugsdeals en handel in brommertjes plaatsvinden.
Buurt en wandelaars kwamen direct tegen de hekken in opstand en verzamelden ruim 1200 handtekeningen. Daarop gelastte de gemeente Utrechtse Heuvelrug onmiddellijke stopzetting van de werkzaamheden rond de hekken, waaraan Willems en Wijnen na enige dagen gehoor gaven.
Tegen de door de gemeente gelastte verwijdering van de hekken kwam de advocaat van Willems echter direct juridisch in verweer. Tot teleurstelling van de buurt en wandelaars besloot de voorzieningenrechter dat de hekken voorlopig mochten blijven staan, lopende een bodemprocedure.
Die bodemprocedure loopt nu ten einde. De afgelopen tweëenhalf jaar hebben de partijen bewijs verzameld, afgelopen woensdag mochten zij dat op de rechtbank in Utrecht toelichten. Tot veel nieuws leidde de zitting niet, grotendeels werden de bekende standpunten uitgewisseld.
Daarbij draait het niet zoeer om rechtvaardigheid, maar om de rechtmatigheid van het gemeentelijke besluit de hekken niet toe te staan. Bepalend is de juridische vraag of de landweg al die tijd openbaar is geweest, of niet. ‘Heel bepalend,’ aldus Mr. Fijnheer, voorzitter van de driekoppige Utrechtse rechtbank.
Mr. Walraven, advocaat van Willems, betoogde opnieuw dat de landweg nooit openbaar is geweest. In weerwil van ruim twintig getuigenverklaringen zouden er al die tijd verbodsborden, en zelfs een slagboom aan weerszijden van de landweg hebben gestaan.
De vele gebruikers van de landweg gedurende meer dan een eeuw zouden daar al die tijd ‘stiekem’ hebben gelopen, gefietst en gereden. Walraven: ‘Het is geen weg en was nooit een weg. Het was op zijn hoogst een doorsteek, een stukje tussen twee inritten waar je illegaal gebruik van kon maken.’
Dat veruit de meeste getuigenissen verklaren dat er nooit een bord stond noemde Walraven gevolg van de vooringenomenheid van de gemeente, die onzorgvuldig zou zijn geweest bij het verzamelen van de getuigenissen. Volgens Walraven heeft de gemeente gewoon de getuigenissen overgenomen van het actiecomite tegen het hek.
Getuigenissen die verklaren dat er wel degelijk borden stonden zijn er ook, maar beperken zich tot de familie en kennissen van Kees Wijnen, die aan hetzelfde landweggetje een paardenstal voert. ’Hoe de gemeente een keuze maakt uit de verklaringen, dat is naar. Tegen Wijnen zegt u eigenlijk: u liegt. Zo kun je niet met bewijs omgaan, of met je inwoners omgaan. Dat wil ik gezegd hebben.’
Walraven voerde verder aan dat de gemeente het vertrouwensbeginsel schendt, dat voorschrijft dat een burger erop moet kunnen vertrouwen dat toezeggingen van bestuursorganen nagekomen worden. Volgens Walraven had de gemeente bij monde van wethouder Verhoef -destijds wethouder ruimte- in een krantenbericht uit 2012 toegegeven dat de weg niet openbaar was.
Maar volgens advocaat Holtkamp van de gemeente Utrechtse Heuvelrug zijn die toezeggingen nimmer gedaan en was de wethouder destijds ook in de krant voldoende ambigue geweest in zijn woorden. ‘Hij zegt namelijk ook: . …. maar soms verschijnt er ineens een oude foto en heb je een ander verhaal. Er is destijds geen toezegging gedaan.’
Over de vooringenomenheid van de gemeente was Holtkamp ook niet onder de indruk. ’Op zich is het niet raar dat je als gemeente luistert naar een actieve bewonersgroep. Maar het college heeft niet klakkeloos alles aangenomen, het heeft voor elke getuigenis navraag gedaan en ambtenaren hebben onderzoek gedaan.’
Na de zitting voegde Holtkamp daar nog aan toe dat zo’n zaak voor een gemeente eigenlijk ‘onbegonnen werk’ is. Dat zou de reden zijn dat ambtenaren bij de eerste afsluiting in 2011 onvoldoende onderzoek hebben gedaan, waarna er fouten rond de openbaarheid zijn gemaakt. ‘Het is net een masterscriptie, zoveel werk. Nee, als de gemeente zulk werk moet gaan uitvoeren wordt die viermaal zo groot. Willen we dat?’
De Utrechtse rechters vroegen zich aan begin van de zitting nog enigszins verbaasd af waarom ze niets hadden gelezen over toenaderingen en tussenoplossingen. Volgens diverse ingewijden zijn er inderdaad gesprekken gevoerd over een draaihek, fietssluis of poort die overdag geopend en ‘s nachts gesloten kan worden. Alle partijen zouden tot zo’n oplossing geneigd zijn, behalve Maik Willems.
Willems zei desgevraagd niets van zulke gesprekken te weten. Sowieso zou hij hiertoe niet bereid zijn. ‘Ik lig met het hart in de keel in bed, dus nee, dat kan allemaal niet meer. Ik vind het ook vervelend dat er niet meer gewandeld kan worden. Nu lijden de 99% goeden onder de 1% kwaden, maar ik kan niet anders.‘
Maik Willems (74) is directeur/eigenaar van Bastion hotels, waarmee hij sinds de jaren negentig een flink fortuin verzamelde. Willems is verder fervent autoracer, met name waar het rally betreft. Hij neemt jaarlijks deel aan de Dakar Rally met zijn eigen Bastion Hotels Dakar Team.
Willems kwam in 2006 op landgoed Dennenburg wonen, ongeveer gelijktijdig met de besluitvorming rond de bouw van een ecologische nieuwbouwwijk naast zijn landgoed. Willems voerde diverse juridische procedures tegen de bouw, via de gemeente Utrechtse Heuvelrug. De bouw van de wijk werd daarmee jaren vertraagd en de kosten flink opgevoerd.
Artikel verschijnt ook op abumelle.org, bij Reporters Online en daarmee op Blendle en Cafeyn
