Heuvelrug

De strijd om het draagvlak

Louter negatieve effecten  van herindeling, kopt bestuurdersblad Binnenlands Bestuur vanochtend. Tijd voor een herpublicatie dus, van de strijd rond Heuvelrugs eigen herindeling. Met zinnen die vanochtend -ruim tien jaar later- door de onderzoekers worden bevestigd  ‘Het kost veel meer geld. En de afstand tot het bestuur neemt weer verder toe. Ik kom mijn wethouder nu tegen in de supermarkt. Dat wil ik graag zo houden.’

‘Hoe groter de gemeente, hoe ontevredener de burgers zijn over de bestuurlijke prestaties,’ laat Binnenlands Bestuur de onderzoeker vanochtend zeggen. En ook: Een omvang van ongeveer tienduizend inwoners lijkt voor veel vormen van politieke participatie een optimale omvang van het lokaal bestuur te zijn. En de laatste: Onderzoek wijst ook uit dat herindeling niet tot kostenbesparing leidt. Lees meer in Binnenlands Bestuur. En lees daarna de reportage hieronder.

 

Verscheen eerder in Volkskrant 06.11.04
door Anthon Keuchenius

Ineens is daar een comité, met een website, met persberichten, met interviews in de lokale en regionale pers. Het is inderdaad verrassend laat. Al sinds de jaren negentig praat de Heuvelrug over herindelen. De vorige herindeling –van bovenaf- blies de minister van binnenlandse zaken in 1999 definitief af. Nauwelijks een jaar later verzoeken Doorn en Maarn alsnog om een fusie op de Heuvelrug, want ze trekken het bestuurlijk niet meer. De provincie meent dat Leersum en Amerongen mee moeten, omdat die gemeenten afzonderlijk ook te klein en te zwak zouden zijn om de toegenomen bestuursproblemen het hoofd te bieden. Op aandringen van de provincie sluit Driebergen zich aan bij de nieuwe ‘middelgrote bestuurskrachtige gemeente’.

De gangbare procedures zijn er sindsdien overheen gegaan. Open bijeenkomsten, onderzoeken, hoorzittingen, inspraakavonden, peilingen. Er was tegenstand, vooral vanuit Leersum. Het was niet genoeg, en van georganiseerde oppositie was nimmer sprake. Maar net nu de Gedeputeerde Staten van de Provincie Utrecht besluiten dat de herindeling tot een ‘middelgrote, bestuurskrachtige gemeente Heuvelrug’ definitief door moet gaan, steekt de oppositie dan toch de kop op. Dat lijkt een vreemd moment. ”Helemaal geen vreemd moment,” zegt Wim Doelman, de Doornse vice-voorzitter van het comité en bestuurskundige in ruste. ”Wij hebben altijd gedacht dat de provincie rekening zou houden met het draagvlak onder de bevolking. Dat is niet gebeurd. Dus is nu het moment om daar gezamenlijk tegen ten strijde te trekken.”{mprestriction ids=”*”}

Doelman en plaatsgenoot Herman Postema, journalist van het Reformatorisch Dagblad, bellen kort na het besluit van Gedeputeerde Staten de Heuvelrug rond en verzamelen binnen een paar dagen een bonte stoet mensen om zich heen: een oud wethouder, een ontwikkelingswerker, een ex-TNO-directeur, een schrijver van thrillers. En nog steeds komen er mensen bij. Mensen van alle kanten van de Heuvelrug. De samenstelling van het gezelschap loopt dwars door alle partijlijnen heen, zoals de herindelingdiscussie overal op de Heuvelrug partijen splijt. Tot voorzitter benoemen ze Linda de Mooij, overdag directiesecretaresse te Zeist en ’s avonds actief als fractieassistent van de plaatselijke partij Leersums Belang. Leuk wil ze haar allernieuwste hobby niet meteen noemen. ”Het doel, daar ga ik voor. Slapen gaat wat minder de laatste weken. De mensen vinden ons moedig, zijn soms zelfs ontroerd, worden heel persoonlijk. Dat geeft verantwoordelijkheid.” zegt De Mooij.

Het doel, dat is voor De Mooij voorkomen dat Leersum wordt heringedeeld. Want herindelen lost niets op: ”We moeten herindelen omdat de gemeenten zoveel problemen hebben. Maar het heeft natuurlijk geen zin om die problemen dan maar samen te voegen. Nul plus nul is nul. Die gemeenten hebben hun werk gewoon niet goed gedaan. Als in de nieuwe gemeente dezelfde mensen worden benoemd dan houden we dezelfde problemen.” Bovendien, zegt De Mooij en met haar het comité, kleven er aan herindelingen tal van bezwaren: ”Het kost veel meer geld. En de afstand tot het bestuur neemt weer verder toe. Ik kom mijn wethouder nu tegen in de supermarkt. Dat wil ik graag zo houden.”

Zwaarder dan de inhoudelijke argumenten vinden De Mooij en haar medestanders de slordige manier waarop er met het begrip draagvlak is omgesprongen. Draagvlak onder de bevolking is sinds 2001 een belangrijke voorwaarde voor herindeling. Maar dat draagvlak is helemaal niet gemeten, vindt het comité, en daarom is draagvlak nu hun wapen. De Mooij: ”De GS zeggen; de gemeenteraden vertegenwoordigen het draagvlak. Dat bestrijden wij. In Amerongen kiest de gemeenteraad voor herindeling met de Heuvelrugmeenten, terwijl uit een peiling onder de bevolking blijkt dat ze liever met andere gemeenten fuseren. In Driebergen hetzelfde: meer dan vijftig procent tegen, maar de raad besluit toch voor herindeling. Alleen in Leersum heeft de gemeenteraad naar de bevolking geluisterd.” En voor de manier waarop in Doorn en Maarn met het draagvlak is omgesprongen hebben De Mooij en Doelman al helemaal geen goed woord over. Daar bestond het meten van draagvlak uit het organiseren van een enkele hoorzitting en inspraakavond. In Doorn kwam nauwelijks iemand opdagen. Doornaar Doelman zelf ook niet: ”Ik had geen zin. De uitslag stond van te voren al vast. Dan kijk ik liever naar een voetbalwedstrijd.” De Mooij: ”De mensen kregen te horen dat ze geen nieuwe argumenten aanvoerden. Van hun opmerkingen is geen verslag gedaan. Terwijl het voor een burger al moeilijk genoeg is om op te staan en wat te zeggen tegen een doorgewinterde bestuurder met de hakken in het zand.”

Het comité is nu drie weken oud en krijgt veel aandacht in de regionale en lokale pers. Bij haar aantreden gaf De Mooij haar comité tien procent kans van slagen, inmiddels schat ze het in op dertig procent. Het is moeilijk de aanhang van het comité in te schatten. Het tellertje op de website van het comité wijst niet meteen op een grote toeloop, maar volgens De Mooij ontvangt het comité mailtjes, telefoontjes en steunbetuigingen uit alle hoeken van de Heuvelrug. Dat mensen moeilijk daadwerkelijk in beweging zijn te krijgen, merkt De Mooij nu trouwens aan den lijve: ”Het is een consumptiemaatschappij. Mensen zitten op de bank te zappen. Ze willen geen moeite doen, ook al zijn ze nog zo boos. We moeten ze erbij slepen en dat kost veel energie. Maar het is wel gelukt.” De Mooij heeft aan de laatste weken een gevoel van momentum aan overgehouden. Te laat is het volgens haar niet. ”Het is stressy, maar het kan nog. Nu moeten we in actie komen.” De actie zal bestaan uit het ophalen van handtekeningen, minimaal vijftienhonderd heuvelrugbreed. Dan heet de actie een officieel ‘burgerinitiatief’ en dan bestaat de kans dat de provincie het voorstel tot herindeling uitstelt. En van uitstel kan afstel komen, hoopt het comité. De eerste vijftig handtekeningen zijn al binnen. Wat er verder aan acties moet gebeuren, daar moet nog over vergaderd worden, komende zaterdag weer. De Mooij: ”Het komt allemaal heel spontaan. En mocht Remkes naar Leersum komen dan wil ik een spandoek omhoog houden.”

De grote vraag –ook van de bestuurders- is nu de wat de aanhang en reikwijdte van het comité is. Rein Bijkerk, fractievoorzitter van GroenLinks in de provinciale staten, noemt het verrassend dat zich toch nog een volwaardige oppositie aandient. ”Het komt eigenlijk uit de lucht vallen, omdat de procedures al goeddeels voorbij zijn. Het is laat, maar niet te laat. Want het eindoordeel moeten we nog vellen.” Dat moet gebeuren op 6 december. En dat een eindoordeel verrassend kan uitpakken, valt niet uit te sluiten. Bijkerk: ”We hebben net de affaire Maartensdijk gehad. Daar is het misgegaan omdat de herindeling van bovenaf is opgelegd en doorgedrukt. Daar moeten we lering uit trekken. Want er komt na de Heuvelrug nog een hele reeks herindelingen.” Dat het voortaan veel zorgvuldiger moet, dat vindt volgens Bijkerk niet alleen zijn eigen fractie, maar alle fracties in de provinciale staten. ”Het politieke draagvlak voor een herindeling is er, dat weten we. Maar of het maatschappelijk draagvlak er ook is, dat moeten we nog eens goed gaan bekijken. Het is op een wat ongelijkwaardige manier geschiedt. Wat betreft is het interessant wat het draagvlak van het comité in Doorn en Maarn zal zijn. En dan tellen handtekeningen en aantallen zeker.”

 

In een KADER de reactie van provinciaal bestuurder J.P. LOKKER:
”De actie van het comite verrast ons”, laat Jan Pieter Lokker, provinciaal gedeputeerde belast met herindelingen, weten. Volgens Lokker is de meting van draagvlak getrapt. De minister en de GS meten het draagvlak ‘af’ aan de opvatting van de gemeenteraad. De gemeenteraad moet op haar beurt kijken naar het bestuurlijk draagvlak en werken aan het draagvlak onder de inwoners. Dat laatste kan door middel van het informeren van de inwoners en hen in de gelegenheid te stellen hun opvattingen over het herindelingsvoorstel te geven. Volgens Lokker is dat op de Heuvelrug zorgvuldig gebeurd, zowel door de gemeenten als door door de provincie: ”De opmerking van het comite -dat op een slordige wijze met het begrip draagvlak is omgegaan- deel ik dus niet. Van de gelegenheid om een zienswijze (bezwaar) in te dienen is helaas slechts door zes buergers gebruik gemaakt. Het comiteherindeling nee heeft noch een zienswijze ingediend, noch van zich laten horen op een informatiebijeenkomst.” Overigens constateert Lokker dat de gemeenten oog blijven hebben voor de problemen die inwonesr gesignaleerd hebben. ”In het fusieproces zal ook veel aandacht zijn hoe de afstand tussen bestuur en bestuurden kan worden overbrugd.”{/mprestriction}

1424 woorden

 

Leersum

De strijd om het draagvlak

Louter negatieve effecten  van herindeling, kopt bestuurdersblad Binnenlands Bestuur vanochtend. Tijd voor een herpublicatie dus, van de strijd rond Heuvelrugs eigen herindeling. Met zinnen die vanochtend -ruim tien jaar later- door de onderzoekers worden bevestigd  ‘Het kost veel meer geld. En de afstand tot het bestuur neemt weer verder toe. Ik kom mijn wethouder nu tegen in de supermarkt. Dat wil ik graag zo houden.’

Continue reading “De strijd om het draagvlak”